Əsli Cənubi Azərbaycan bölgəsindən olan məşhur İranlı bəstəkar və musiqiçi Fərşad Məhəmmədi (Farshad Mohammadi) ilə müsahibəni Terefsiz.az sizə təqdim edirik.
– Necə oldu ki, musiqi ilə məşğul olmağa başladınız? Bu düşünülmüş bir seçim idi, yoxsa sizi buna vadar edən bir hadisə oldu?
Musiqiyə olan marağım 5 yaşıma təsadüf edir. Valideynlərim həm özümün, həm də qardaşımın kiçik yaşlarımızdan musiqi ifa etməsini istəyirdilər. Buna görə mən Santur-da, qardaşım isə Tombak adlı zərb alətində ifa etmək üçün bizi musiqi məktəbinə yazdırdılar. Əkiz olduğumuz və birlikdə oynadığımız üçün, musiqili olaraq birlikdə böyümək həqiqətən çox gözəl idi. Beləliklə, bu mənim seçimim deyildi, amma ən yaxşı seçim idi. Çünki musiqi öyrənmək üçün alətlərdən birini, eyni zamanda başqa alətlərdə necə çalmağı da öyrənmək lazımdır.
– Niyə başqa bir alət yox, məhz santur-u seçdiniz?
Hər hansı bir aləti özüm seçmək üçün çox gənc idim. Bu mənim valideynlərimin seçimi idi.
– Çıxışlarınızın videolarına əsasən musiqi üslubunuz müəyyən fəlsəfi əsaslara söykənir. Bu fəlsəfəni necə başa düşürsünüz və bu sizin işinizdə necə əks olunur?
Əsas ənənəvi Fars musiqisini öyrəndim və Ostad Farmaraz Payvar, Ostad Meshkatian və Ostad Kiani kimi müxtəlif ustaların yanına getdim. Aydındır ki, mənim nəslim dəyişən mədəniyyətlər və cəmiyyətin bir yeniliyi ilə öyrənmə mərkəzlərinin bir hissəsi olaraq repertuar sistemindən ətraflı şəkildə keçən nəsil idi. Cəmiyyətin sosial-iqtisadi ehtiyacları zaman keçdikcə dəyişdi, buna görə də musiqimə daha müasir bir yanaşma qurmağa başladım və hələ də musiqi köklərimlə əlaqə qurmaqda davam edirəm. Bunun nəticəsi olaraq İran musiqisini və gözəlliyini digər mədəniyyətlərə göstərmək və digər mədəniyyətlərin gözəl musiqilərini İran tamaşaçılarına da göstərmək üçün yalnız İran deyil, digər musiqiçilərlə ünsiyyət qurmaq və onlarla əməkdaşlıq etmək arzusundayam.
– Müasir musiqiyə münasibətiniz necədir? Ən çox müraciət etdiyiniz üslub, ifaçı varmı?
Dediyim kimi, müasir musiqi mövcud nəsil üçün ən əlçatan musiqidir, amma mənim etnosum hələ də Fars sistemini özündə cəmləşdirir və özündə əsas Fars təməllərini və əsaslarını cəmləşdirir. Fərqli mədəniyyətlərə və musiqilərə sahib olan bir neçə ifaçılarla işləmişəm. Dünya musiqilərini və eyni zamanda Yaponiya musiqisini sevirəm. Etnik musiqi və müasir musiqi dünyasında musiqiçilərlə işləməkdən zövq alıram.
– Gələcəkdə ənənəvi musiqinin inkişaf perspektivləri necədir?
Ənənəvi musiqi çox vaxt aparır – bu qədər təlim tələb olunur, gənc nəsil və indiki öyrənənlər gördüklərimizi keçməyə səbr etmirlər. Mövcud nəslin əksəriyyətində sürətli uğur qazanmaq istəyən tələbələr və ya musiqiçilər var. Onlar üçün sürətli müvəffəqiyyət performans və səhnə deməkdir. Şübhəsiz burada insanların əsas musiqi konsepsiyalarını və müvəffəq olmaq üçün lazım olan bacarıq və təhsili itirdikləri bir təhlükə var. Biliklərində bir boşluq varsa, çıxardıqları musiqidə hər hansı bir quruluş ola bilməz. Buna görə düşünürəm ki, yenilikçi yanaşmalar kritik olsa da, əsas ənənələrimizin tərəflərini itirmək olmaz.
– Dünya ulduzları – Sami Yusif, İbrahim Tatlısəslə birlikdə ifa etmisiniz / işləmisiniz – konsert fəaliyyətiniz zamanı ən çox nəyi xatırlayırsınız?
İbrahim Tatlısəslə uzun illər əvvəl bir səs yazım var idi. Bilirəm ki, bir çox türk gənc nəsli bu günlərdə onun musiqisini bir o qədər də dəstəkləmir, amma İbrahim Tatlısəs, Türkiyənin arabesk / müasir musiqisini dünya səviyyəsində tanıdan bir markadır. İnsanlar onun kimi olub-olmamasından asılı olmayaraq, musiqi xəritəsində Türkiyəni işıqlandırdı və ölkə daxilində və xaricində musiqi dünyasına çox şey qazandırdı.
Sami Yusif açıq-aşkar çox tanınmış bir musiqiçidir və onunla oynamaq çox xoşuma gəldi. Gələcəkdə geri qayıtmaq və konsertlər vermək üçün daha çox işimiz var (inşallah pandemiyadan sonra). Sami Yusifdən xoşum gəlir – fərqli mədəniyyətləri və fərqli musiqiçiləri bir araya gətirmək, fərqli ölkələrin və mədəniyyətlərin dilini, musiqisini təbliğ etmək. Daim özünü yeni musiqilər yaratmaya həsr edir. Yaponiyaya gedirəmsə heç kimi tanımaya bilirəm..Amma onlar məni musiqilərimlə tanıyır və anlayır.
– Bildiyimizə görə, siz də bəstəkarsınız. Sizə nə ilham verir?
Mənə ilham verən yaxşı şeirlərdir. Bir mahnı və ya bəstə yazmadan öncə düşündüyüm ilk şey onun sözləridir..Odur ki, yaxşı və dərin anlamlı şeirlər mənə yeni bəstələr yaratmaya ilham verir.
– Gələcəkdə Azərbaycanlı ifaçılar ilə birlikdə layihələr planlaşdırırsınızmı?
Bəli, əvvəllər Azərbaycan musiqiçiləri ilə birlikdə çıxış etmişəm və səs yazım var. Tural Məmmədli, çox yaxşı bir musiqiçi olan Əlövsət Rəhimov və Alim Qasımovla birlikdə Novruz üçün konsert verməyi planlaşdırdıq, amma təəssüf ki, pandemiya səbəbiylə bir araya gəlmək mümkün deyil. Onlarla birlikdə canlı permormanslar düşünürəm..Yəqin ki, iyun və iyul aylarında bu konsert baş tutacaq.
